Wikibooks

Раф:Таърих: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Вироишоти кӯҳнатарТафовути навтар →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
иловаи гурӯҳ
илова
Сатри 1:
;'''ТОҶИКИСТОН: САҲИФАҲОИ ТАЪРИХИ КИШВАРИ КУҲАН'''
(солнома, шахсиятҳои таърихӣ, давлатҳо, номгузориҳои таърихӣ-ҷуғрофӣ, ёдгориҳои бостонӣ)
 
Сатри 37:
* Таърихи халқи тоҷик- илмест, ки маҷмӯи воқеа ва ҳодисаҳои дар ҳаёти халқи тоҷик ва аҷдодони он рӯйдодаро меомӯзад.
*
* Тоҷикон - аз рӯи баромади худ ориёӣ буда, яке аз халқҳои қа-димтариниқадимтарини эронизабони ҷаҳон ба ҳисоб мераванд. Истилоҳи «тоҷик» аз рӯи таҳқиқи С. Айнӣ аз се қисм иборат аст: «тоҷ - и - к» якӯмякум, «тоҷ» ба маънои мардуми тоҷдор, дуюм, «и» маънои мансубият ба ягон маҳал (масалан, самарқандӣ, бухороӣ), сеюм, «к» низ ба ҳамин маъно монанди деҳаи Равшан – Равшанак ва диг. Дар нимаи аввали асри ХI истилоҳи «тоҷик» номи он халқе гардид, ки дар [[Осиёи Миёна]] ва [[Хуросон]] ташаккул ёфтааст».
*
* Ориёӣ - аз калимаи авастоии «aria» ва эронии «ariya» баромада маънояш «тоза», «асилзода» аст. Дар замонҳои қадим аҷдодони моро ориёӣ мегуфтанд. Имрӯз ба ориёиҳо: тоҷикон, эрониҳо, ҳиндуҳо, курдҳо, булуҷиҳо, тотҳо, паштуҳо, осетинҳо ва дигар халқҳо мансубанд.
Сатри 68:
* Асри II-и то милод - ташаккули Роҳи бузурги абрешим, ки ҳамчун василаи пайвасткунандаи кишварҳои Шарқу ғарб хизмат мекард. Ба воситаи ин роҳи корвонгузар, ки аз Чин ба воситаи Осиёи Марказӣ то ба Рум тӯл мекашид муомилоти тичоратӣ ва робитаҳои мутақобилаи фархангӣ ба амал меомад.
*
* 224 – 651 - солҳои мавҷудияти Давлати Сосониён. Давлати фор-сизабонифорсизабони сулолаи Олӣ Сосон. Дар замони давлатдори Сосониён дини задуштӣ ба дараҷаи дини давлатӣ расид, китоби «Авасто» ҷамъ оварда шуд, идҳои Наврӯз ва Меҳргон ҷашнҳои давлатии умумихалқӣ гардиданд.
*
* Солҳои 80-90 асри IV – асри VI - солҳои мавҷудияти давлати Ҳайтолиён.
*
* 570 – 632 - солҳои зиндагии пайғамбар Муҳаммад (с.а.с) - асосгузори дини ислом ва давлати ягонаи араб - Хилофати араб.
*
* 705 – 737 - солҳои аз ҷониби арабҳо забт намудани Мовароун-наҳрМовароуннаҳр.
*
* 720 – 722 - солҳои ҳаракати халқӣ-озодихоҳӣ, ба муқобили заб-ткоронизабткорони араб бо сарварии Диваштич.
*
* 747 – 750 - солҳои ҳаракати халқӣ-озодихоҳӣ, ба муқобили заб-ткоронизабткорони араб бо сарварии Абӯмуслим.
* 755 - солҳои ҳаракати халқӣ-озодихоҳӣ, ба муқобили забткорони араб бо сарварии Сумбоди Муг.
*
* 776 – 783 - солҳои ҳаракати халқӣ-озодихоҳӣ, ба муқобили заб-ткоронизабткорони араб бо сарварии Муқаннаъ.
*
* асри VIII – паҳншавии дини ислом дар Осиёи Марказӣ.
*
* 821 – 873 - солҳои ҳукмронии сулолаи форсизабони Тоҳири-ёнТоҳириён дар Хуросон.
*
* 873 – 903 - солҳои ҳукмронии сулолаи форсизабони Саффо-риёнСаффориён дар Хуросон.
*
* 819 – 999 - солҳои ҳукмронии сулола ва ё Давлати Сомониён - аввалин давлати соҳибистиқлоли миллии тоҷикон. Соли 1999 дар ҷумҳурӣ бузургдошти 1100-солагии Давлати Сомониён ҷашн гирифта шудааст.
Сатри 101:
* 1336 – 1383 - солҳои мавҷудияти Давлати Сарбадорони Саб-завор - давлати чаҳоруми соҳибистиқлоли тоҷикон дар Хуросон.
*
* 1365 – 1366 - солҳои шӯриши сарбадорони Самарқанд зидди муғулҳо, таҳти сарварии Мавлонозода.
*
* 1864 – 1895 - солҳои аз тарафи Русияи подшоҳӣ забт намудани Осиёи Миёна.
Сатри 146:
* 1941 – бунёди шуъбаи Тоҷикистонии Академияи илмҳои ИҶШC
*
* 22 июни соли 1941 - 9 майи соли 1945 - солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ ба муқобили фашистони Олмон ва иттифоқчёни он. 54 нафар аз ҷанговарони Тоҷикистон ба унвони Қаҳрамони Ит-тиҳодиИттиҳоди Шӯравӣ сазовор шудаанд.
*
* Соли 1948 - таъсисёбии Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон, ҳоло Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.
*
* Соли 1951- бунёди Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷики-стонТоҷикистон, ки аввалин президенти он Садриддин Айнӣ (1951-1954) буд.
*
* Соли 1959 - оғози кори телевизиони Тоҷикистон дар ш. Ду-шанбеДушанбе.
*
* Соли 1961 - оғози сохтумони Нерӯгоҳи барқи обии (ГЭС)-и Норак. Соли 1972 - агрегати 1-ӯм ва соли 1979 агрегати охирин – 9- ӯми НБО - Норак ба кор даромад.
Сатри 158:
* Соли 1975 - оғози кори заводи арзии (алюминии) тоҷик дар ш. Турсунзода.
*
* 22 июли соли 1989 - қабул гардидани «Қонуни забони Ҷум-хурииҶумхурии Тоҷикистон» дар Иҷлосияи Шӯрои Олии Ҷумхурии Тоҷикистон ва ба забони тоҷикӣ дода шудани мақоми давлатӣ. 5 октябри соли 2009 қабул намудани Қонуни нави Ҷумхурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумхурии Тоҷики-стонТоҷикистон». 5 октябр ҳамчун «Рӯзи забон » дар ҷумҳурӣ ҷашн ги-рифтагирифта мешавад.
*
* 9 сентябри соли 1991 - эълон гардидани Истиқлолияти Давлатии Тоҷикистон дар Иҷлосияи Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон. 9 сентябр ҳамчун «Рӯзи Истиқлолияти давлатии Тоҷикистон» дар ҷумҳурӣ ҷашн гирифта мешавад.
Сатри 312:
 
 
;'''ДАВЛАТҲОИ НИЁКОНИ ХАЛҚИ ТОҶИК'''
{| class="wikitable sortable"
|-
!НОМИ ДАВЛАТҲО !! СУЛОЛАҲО/ШОҲОН !!ДАВРАИ МАВҶУДИЯТИ ДАВЛАТДОРӢ!! МАВҚЕИ ГЕОГРАФӢ (САРҲАДҲО) !! ҚАБИЛАҲО ВА ХАЛҚХОИ СОКИНИ КИШВАР
|-
|Бохтар. ш. Бактра (Балх) || Example- || Асрҳои IX – VI то милод||Тоҷикистони мараказӣ ва ҷанубӣ, Ӯзбекистони ҷанубу ғарбӣ, Афғонистони шимолӣ|| Бохтариҳо
|-
|Суғд. Пойтахт – ш. Мароқанд (Самарқанд)||-|| Асрҳои IX – VI то милод|| Водиҳои Зарафшон ва Қашқадарё|| Суғдиён
|-
|Хоразм. Пойтахт – ш. Киат|| Example- || Асрҳои IX – VI то милод ||Ӯзбекистони шимолӣ, резишгоҳи Амударё, Қирғизистони ҷанубу ғарбӣ||Хоразмиҳо
|-
|Фарғона (Даван)|| Шоҳ Мугия || Асрҳои II – I то милод || Водии Фарғона || Фарғонагиҳо
|-
*| Кирпанд || - || Асрҳои II – I то милод || Чин (Хитой) – и шимолу ғарбӣ || Қабилаҳои форсизабони Чин▼
| Example || Example || Example || Example || Example
|-
*| Шоҳаншоҳии Ҳахоманишиҳо Пойтахт – ш. Посаргод, Тахти Ҷамшед ва Шуш ||Куруши II Кабир (с. 559/550–530 то мелод), Камбизи II (с. 530–522 то м.), Дориюш - Дорои I (с. 522–486 то м.), ва диг. Дорои III (c. 336–330 то м.)|| Солҳои 550 – 330 то милод || Осиёи Хурд ва Осиёи Марказӣ, Ҳин-дустониҲиндустони шимолу ғарбӣ || форсҳо, суғдиён, бо-хтариҳобохтариҳо хо-размиҳохоразмиҳо, сакоиҳо, ҳиндуҳо▼
| Example || Example || Example || Example || Example
|-
* |Порт (Парфия) Пойтахт – ш. Нисса (Нусай) || Шоҳаншохии сулолаи Ашкониён Аршаки I (аз с. 256-253 то м) || Миёнаи асрҳои III – II то милод – то с. 224 ми-лод || Эрони ғарбӣ, Мидия, Туркманистон, Афғонистон ва Ҳиндустони шимолӣ || Портҳо, Қабилаҳо ва халқҳои форсизабон▼
| Example || Example || Example || Example || Example
|-
* |Юнону Бохтар Пойтахт - ш. Бохтар || Диодот (аз с.256 то м) ва диг. || Солҳои 256 – 120 то милод || Осиёи Марказӣ, ва Ҳиндустони шимолу ғарбӣ || суғдиён, бо-хтариҳобохтариҳо, хоразмиҳо, фарғонагиҳо, хиндуҳо▼
| Example || Example || Example || Example || Example
|-
| Example || Example || Example || Example || Example
Сатри 354:
|}
*
▲* Кирпанд Асрҳои II – I то милод Чин (Хитой) – и шимолу ғарбӣ Қабилаҳои форсизабони Чин
*
▲* Шоҳаншоҳии Ҳахоманишиҳо Пойтахт – ш. Посаргод, Тахти Ҷамшед ва Шуш Куруши II Кабир (с. 559/550–530 то мелод), Камбизи II (с. 530–522 то м.), Дориюш - Дорои I (с. 522–486 то м.), ва диг. Дорои III (c. 336–330 то м.) Солҳои 550 – 330 то милод Осиёи Хурд ва Осиёи Марказӣ, Ҳин-дустони шимолу ғарбӣ форсҳо, суғдиён, бо-хтариҳо хо-размиҳо, сакоиҳо, ҳиндуҳо
*
▲* Порт (Парфия) Пойтахт – ш. Нисса (Нусай) Шоҳаншохии сулолаи Ашкониён Аршаки I (аз с. 256-253 то м) Миёнаи асрҳои III – II то милод – то с. 224 ми-лод Эрони ғарбӣ, Мидия, Туркманистон, Афғонистон ва Ҳиндустони шимолӣ Портҳо, Қабилаҳо ва халқҳои форсизабон
*
▲* Юнону Бохтар Пойтахт - ш. Бохтар Диодот (аз с.256 то м) ва диг. Солҳои 256 – 120 то милод Осиёи Марказӣ, ва Ҳиндустони шимолу ғарбӣ суғдиён, бо-хтариҳо, хоразмиҳо, фарғонагиҳо, хиндуҳо
* Шоҳаншоҳии Кушониён. Пойтахт – ш. Пурушапура (Пешовар) Кудзула Кадфизи I Вима Кадфизи II Канишка ва диг. Асрҳои II то милод – IV ми-лод Осиёи Марказӣ, ва Ҳиндустон, шимолу ғарбии Чин Қабилаҳо ва халқҳои форсизабо-ни Осиёи Марказӣ ва Чин, ҳиндуҳо
* Давлати Сосониён Пой-тахт – ш. Тайсафун(ш. Ктесифон) Ардашери Бобакон (с. 224-242), Шопури I (с. 242- 272), Шопури II (с. 309-379), ва диг. Хусрави I Анушервон
Баргирифта аз "https://tg.wikibooks.org/wiki/Раф:Таърих"