Раф:Таърих: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
илова |
илова |
||
Сатри 239:
*
* Сумбоди Муг - сарвари ҳаракати халқии зидди араб (ҳаракати «хураммиён», ҷонибдорони равияи маздоия), соли 755 дар Хуросон.
*
* Муқаннаъ (Ҳошим ибни Ҳаким) - сарвари шӯриши озодихоҳии халқӣ зидди арабҳо, солҳои 776-783 дар Мовароуннаҳр.
*
Line 250 ⟶ 251:
*
* Исмоили Сомонӣ (849–907) - солҳои ҳаёти асосгузори давлати миллии тоҷикон - Сомониён. Исмоил солҳои 874 – 892 - волии Бухоро ва солҳои 892 - 907- амири Давлати Сомониён буд. Хизматҳояш: 1) дузду ғоратгарони дохилиро нест кард; 2) ба ҳуҷуми ғоратгаронаи қабилаҳои бодиянишини туркҳо хотима гузошт; 3) соҳибистиқлолияти давлатиро ба даст даровард; 4) тоҷикони Мовароуннаҳру Хуросонро ба давлати ягона муттаҳид намуд.
*
* Дар Тоҷикистон ордени давлатии Исмоили Сомонӣ(дараҷаи 1 ва 2) барои хизмати шоиста ба Ватан супорида мешавад. Ба номи Исмоили Сомонӣ яке аз ноҳияҳои шаҳри Душанбе гузошта шудааст. Соли 1999 ба муносибати 1100 - солагии Давлати Сомо-ниён, дар майдони Дӯстии ш. Душанбе маҷмааи меъморӣ ба му-носибати Ваҳдати миллӣ ва муҷассамаи Исмоили Сомонӣ бунёд гардидааст.
*
Line 257 ⟶ 259:
*
* Абӯали Муҳаммад Балъамӣ (соли вафот 974) - солҳои вазирии олими таърихшинос, муаллиф, тарҷумони китоби муаррихи араб Муҳаммад Табарӣ «Таърихи Табарӣ» ба забони форсӣ.
*
* Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ (858 – 941) - солҳои ҳаёти сардафтари адабиёти классикии форсу тоҷик. Ба шарафи А. Рӯдакӣ дар ҷумҳурии мо ҷоизаи давлатӣ доир ба адабиёт ва санъат таъсис дода шуда номи яке аз ноҳияҳо гузошта шудааст. Соли 2008 ба муносибати ҷащни 1150-солагии А. Рудакӣ дар ш. Душанбе боғи фарҳангӣ ва муҷассамаи устод бунёд гардидааст.
* Муҳаммад ибни Мусо ал-Хоразмӣ (соли вафот 846) – олими бу-зурги Машриқзамин, кашфкунандаи мавҳумҳои илмии «алгебра» ва «алгоритм» дар риёзиёт. Муаллифи рисолаи «Китоб ал-ҷабр ва ал-муқобала», ки дар илми риёзӣ ба алгебра хамчун, равияи мустаъқили илмӣ асос гузоштааст.
Line 275 ⟶ 278:
*
* Аллоудин Ҳусейни Ғурӣ (1149-1156) - солҳои ҳукмронии асосгу-зори давлати точикони Ғур дар Хуросон.
*
* Малик Санҷар – косиб, сарвари шӯриши халқии зидди феода-лон (садрҳо) -и - Бухоро, солҳои 1206-1207.
*
Line 290 ⟶ 294:
*
* Мавлонозода - сарвари ҳаракати «сарбадорон»-и Самарқанд зидди мугулҳо. дар солҳои 1365-1366.
*
* Камолиддин Бехзод (1450/60-1536) - солҳои ҳаёти бузургтарин мусаввир, наққош ва минётурнигори тоҷик, ки дар мамлакатҳои Шарк бо лақабм «Монии Сонӣ» ва дар Ғарб бо номи «Рафаэли Шарқ» шӯҳрат дорад.
*
Line 295 ⟶ 300:
*
* Восеъ - сарвари шӯриши халқии соли 1888 бар зидди тартиботи амирӣ дар Бухорои Шарқӣ.
*
* Садриддин Айнӣ (1878 – 1954) - Адиб, олим ва асосгузори адаби-ёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон », «Ёддоштҳо» ва диг., ки ба 29 заб. хориҷӣ нашр шудаанд. Соли 1997 барои хизматҳои шоистааш дар мустаъқил намудани миллати тоҷик ва мустаҳкам намудани давлатдории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ӯ унвони олии Қаҳрамони Тоҷикистон дода шуд.
*
Line 333 ⟶ 339:
|Юнону Бохтар Пойтахт - ш. Бохтар || Диодот (аз с.256 то м) ва диг. || Солҳои 256 – 120 то милод || Осиёи Марказӣ, ва Ҳиндустони шимолу ғарбӣ || суғдиён, бохтариҳо, хоразмиҳо, фарғонагиҳо, хиндуҳо
|-
| Шоҳаншоҳии Кушониён. Пойтахт – ш. Пурушапура (Пешовар) || Кудзула Кадфизи I Вима Кадфизи II Канишка ва диг. ||
|-
| Давлати Сосониён. Пойтахт – ш. Тайсафун (ш. Ктесифон) || Ардашери Бобакон (с. 224-242), Шопури I (с. 242- 272), Шопури II (с. 309-379)
(с. 531 – 579) || Солҳои 224 – 651 ||Эрон, ҷануби Осиёи Марказӣ, Кавкази ҷанубӣ || Қабилаҳо ва халқҳои форсизабон
|-
| Давлати Ҳайтолиён || Вахшунвар, Хушнавоз || Аз солҳои 80 – 90 асрҳои IV то VI || Осиёи Марказӣ, Туркистони шарқӣ ва Ҳиндустон || Қабилаҳо ва халқҳои форсизабон
|-
|-
| II СУЛОЛАҲОИ ФОРСИЗАБОН
|-
|-
|-
| Example || Example || Example || Example || Example
Line 354 ⟶ 360:
| Example || Example || Example || Example || Example
|}
* ▼
▲* Хилофати Араб Пой-тахтҳо – ш-ҳои Макка, Димишқ, Бағдод Муҳаммад (с. 622 - 632), Абубакр (с. 632 - 634), Умар (с. 634 - 644), Алӣ (с. 656- 661), су-лолаи Уммавиён (с. 661 - 750) ва Аббосиён (с. 750 - 1258) Солҳои 622 – 1258 Ҳукмронии Хилофати Араб ва дар Осиёи Марказӣ (с. 715 - 892) Нимҷазираи Араб, Африкои шиомолӣ, Осиёи Наздик, Хурд ва Марказӣ, Ҳинду-стони шимолу ғарбӣ Қабилаҳо ва халқҳои арабзабон, форсизабон ва туркзабон
II СУЛОЛАҲОИ ФОРСИЗАБОН
▲*
▲* Давлати Тоҳириён Пойтахт – ш. Нишопур Тоҳир ибни Ҳусейн (с. 821 - 822), Талха ибни Тоҳир (с. 822 - 828), Абдулло ибни Тоҳир (с. 828 - 844), Тоҳири II (с. 845 - 862), Муҳаммад (с. 862 - 873) Солҳои 821 - 873 Хуросон, шимолу шарқии Эрон ва Афғонистони ши-молӣ Халқҳо ва қабилаҳои форсизабон ва туркзабон
▲*
▲* Давлати Саф-фориён Пой-тахт – ш. Ни-шопур Ёқуб ибни Лайс (с. 873 - 879), Амр ибни Лайс (с. 879 - 903) Солҳои 873 - 903 Хуросон, шимолу шарқии Эрон ва Афғонистони ши-молӣ Халқхо ва қабилаҳои форсизабон ва туркзабон
* Давлати Со-мониён Пой-тахт – ш- ҳои Самарқанд ва Бухоро Асад ибни Со-мон, Нӯҳ ибни Асад (с. 819 - 841), Аҳмад ибни Асад (с. 841 - 864), Насри ибни Аҳмад (с. 864 - 892), Исмоил ибни Аҳмад (с. 892 - 907), Аҳмад (с. 907 - 914), Насри II (с. 914 - 943), Нӯҳ 1 (с. 943 - 954) Солҳои 819 - 999 Аз Хоразм, Исфиҷоб ва Ҳафтруд дар ши-мол то Ғазнаву Сиистон дар ҷануб, аз баҳри Каспий дар ғарб то Помиру Олой дар шарқ Халқҳо ва қабилаҳои форсизабон ва туркзабон
* Давлати Ғури-ён. Пойтахт - ш –ҳои Фирӯзкӯҳ ва Ғазна Алоуддин Ҳусейн (с. 1150 - 1163), Муизуддин ва Ғиёсиддин Муҳаммад (с. 1163 - 1203), Шаҳобиддин Муҳаммад (с. 1203 - 1206) Ибтидои асри 1150 - 1215 Ғарби Осиёи Мар-казӣ, Эрони шарқӣ, Афғонистон, Ҳинду-стони шимолӣ Халқхо ва қабилаҳои форсизабон ва ҳиндуҳо
* Давлати Куртҳои Ҳирот.
* Давлати
* (с. 1314 - 1358) Солҳои 1314 - 1393 Исфаҳон, Кирмон, Форс, Язд (Эрон) Халқҳои форсизабон
* Давлати Сарбадорони Сабзавор Пойтахт – ш. Сабзавор Амануддин Аб-дураззоқ (1336 – 1338) Солҳои 1336 - 1383 Сабзавор, Гургон, Астаробод (Эрон) Халқҳои форсизабон
Line 377 ⟶ 375:
II1 СУЛОЛАҲОИ ТУРКНАЖОД ВА МУҒУЛНАЖОД
* Хоконии Турк (аз соли 603 Ҳоқонии Тур-кони ғарбӣ) Бумон (с. 551 - 553), Мухон (с. 553 - 572), Истам ва диг. Солҳои 551 – то 744 Осиёи Хурд, Марказӣ ва қисман шарқӣ, Туркистони шарқӣ, Афғонистон Қабилаҳо ва халқҳои туркзабон ва форсизабон
* Давлати Газнавиён Пойтахт – ш. Ғазна Алптегин (с. 963 - 997), Сабуктегин (с. 977 - 998), Сул-тон Маҳмуд (с. 998 - 1030), Масуд I (с. 1030 - 1041) Солҳои 963 - 1186 Афғонистон,
* Давлати
* Давлати Салҷукиён Пойтахт – ш. Марв Туғралбек (с. 1038 - 1063), Алп Ар-слон (с. 1063 - 1072) ва диг. Солҳои 1040 - 1157 Дар ғарб аз соҳили баҳри Миёназамин то Кашғари Чин дар шарқ, аз баҳри Аралу Каспий то халиҷи Форс Қабилаҳо ва халқҳои туркзабон ва форсизабон
* Давлати
* Давлати
* Давлати Ти-мур ва Тему-риён Пойтахт ш. ҳои Са-марқанд, Ҳирот Темур (с. 1370 - 1405), Шоҳрух (с. 1405 - 1447), Улуғбек (с. 1411 - 1447), Абусаид (с. 1451 - 1469) ва диг. Солҳои 1370 - 1507 Дар ғарб аз соҳили баҳри Миёназамин то Кашғари Чин дар шарқ, аз Дашти қипчоқ дар щимол то соҳили Ганга дар ҷануб Қабилаҳо ва халқҳои муғулзабон, туркзабон ва форсизабон
* Давлати
* Давлати Аштархониён Пойтахт – ш. Бухоро Сулолаи Ҷониён Боқимуҳаммад (с. 1599 - 1605) ва диг. Солҳои 1599 - 1747 Осиёи Марказӣ, Тур-кистони шарқӣ, Афғонистони ши-молӣ Қабилаҳо ва халқҳои туркзабон ва форсизабон
* Аморати
| |||